نماز، رکن اساسی دین است و ستون خیمه ی اسلام و معراج مومنان و راز و نیاز خداجویان و زمزمه ی عاشقان. نماز زمینه ی شکوفایی راستی و درستی و بازدارنده ی از کژی و نادرستی است. نماز آرامش و سکون و امنیت روانی را پدید می‌آورد و زمینه ی زدودن هرگونه دلهره، بیم و نگرانی است. از این رو در تعالیم اسلامی از اهمیت نماز و نقش حیاتی آن حتی در زندگی این دنیایی انسان، بسیار سخن رفته است؛ و بر پا داری آن با آداب و شرایط ویژه، مورد تأکید قرارگرفته است و رعایت زمان مناسب و در اول وقت، لازم شمرده شده است؛ به ویژه به جماعت برگزار کردن آن. به خاطر اهمیت موضوع، پیشوایان دین در روش و سیره ی خویش نیز به این مهم توجه ویژه ای داشته اند، تا برای دیگران اهمیت نماز، نیک روشن شود. در زندگی پیامبر (ص) و امامان (ع) می‌نگریم که در همه ی حالات و در سخت ترین شرایط و در روزگار سختیها و پیش آمدهای سنگین از نماز و وقت آن غفلت نمی‌کردند و در حساس ترین کارها نخست به انجام نماز می‌پرداختند. نیم روز عاشورا و بر پا داری نماز پیشوای شهیدان، حضرت امام حسین (ع) نمونه ای از این سیره ی مهم اسلامی درباره ی نماز است.

رویداد ی در زندگی  امام رضا  علیه السلام به ثبت رسیده است که اهمیت بسیار بالا و حیاتی نماز اول وقت را روشن می‌سازد. امام در آن روزها که مأمون جلسه گفت و گو و مناظره تشکیل داده بود و امام (ع) را با عالمان بزرگ ادیان و مذاهب و مکاتب فلسفی به بحث واداشته بود و امام با عالمان مسیحی و متکلمان و فلسفه دانان به گفت و گو می‌پرداخت. عمران صابی که از عالمان بزرگ و متکلمان به نام زمان بود چنین گفت: ای عالم و دانای مردم، اگر چنین نبود که تو همگان را به پرسش و سوال فرا خواندی، من هرگز از تو پرسشی نمی‌کردم. من به کوفه و بصره و شام و جزیره العرب رفته ام، و با متکلمان و سخنوران و دانایان زمانه دیدار داشته ام و هنوز کسی را ندیده ام که برای من ثابت کند یگانه ای را که غیر او وجود نداشته باشد (خدای یکتا) و به یکتایی و یگانگی خود استوار باشد. حال اجازه می‌دهی که از تو سوال کنم؟ حضرت فرمود: اگر در این جماعت کسی عمران صابی باشد، تو هستی؟ عرض کرد: بلی من عمران صابی ام. حضرت فرمود: بپرس ای عمران، ولی با انصاف باش و از سخن سست و بی دلیل و ناحق دوری جوی. گفت: ای سید و آقای من به خدا سوگند، چیزی جز آن نخواهم که برای من امری را ثابت کنی و من به آن بگروم و از آن در نگذرم. آنگاه عمران صابی سوالاتش را پرسید و امام رضا (ع) به تمامی آنان پاسخ فرمود. در میانه ی گفتمان امام با عمران صابی، وقت نماز فرا رسید، امام رو به مأمون کرد و فرمود: هنگام نماز است. عمران عرض کرد: سرور من، بحث مرا قطع مکن، چرا که دل من آماده ی پذیرش سخنانت شده است. حضرت فرمود: نماز می‌گزاریم و بهگفت و گو باز می‌گردیم. پس امام و مأمون از جای برخاستند. امام در داخل خانه نماز گزارد و مردم در بیرون، پشت سر محمد بن جعفر نماز گزاردند. نماز که به پایان رسید، امام به مجلس بازگشتند و عمران صابی را خواستند و فرمودند، بپرس ای عمران. و باز همچنان عمران پرسشهایش را مطرح می‌کرد و امام پاسخ می‌دادند و پس از پاسخ می‌گفتند: (پاسخ سؤالت را) دریافتی. او پاسخ می‌گفت: آری ای مولای من، خوب فهمیدم. و در پایان این گفت و گو که به طول انجامید، عمرال صابی به راه راست هدایت شد و شهادتین بگفت و رو به قبله به سجده افتاد و اسلام آورد و ….

این روش و سیره ی آن پیشوایان بزرگی انسانیت است که هر کاری را گر چه بسیار با اهمیت باشد، بر نماز اول وقت پیش نمی‌دارند؛ حتی در بزرگترین مجالس و مهم ترین امور و کارها، دست از کار می‌کشند و نخست نماز می‌گزارند و سپس کار را انجام می‌دهند. و این آموزشی است به همه ی رهروان راه امامان که اهمیت نماز را نیک دریابند و چنین رفتار کنند که امامشان رفتار کرد.

سیره امام رضا ( علیه السلام ) - مهدی حکیمی

 از نشانه هاي عالمان رباني، اهميت دادن به نماز اول وقت است. امام صادق عليه السلام فرمودند:

“اخْتَبِرُوا إِخْوَانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ فَإِنْ كَانَتَا فِيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَي الصَّلَوَاتِ فِي مَوَاقِيتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِي الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ؛

 برادران ديني خود را با دو خصلت بسنجيد! اگر اين دو علامت در آنها بود، [با آنان همراهي كنيد وگرنه هر چه مي توانيد، از آنان فاصله بگيريد! [آن دو نشانه عبارت است از:] 1

. محافظت بر نماز در وقت فضيلت آن؛

2. نيكي به برادران ديني در سختي و راحتي.”

عبد الکریم پاک نیا،مجله مبلغان شماره 91

سخنان ائمه و عرفا و بزرگان در مورد دخالت مردم در امور سیاسی

امام خمینی ره:

 ما مکلفیم در امور سیاسی دخالت کنیم؛ در این ایام، که اعلان می‌کنند مسئله[انتخابات] را،آن اشخاصی که در حوزه‌ها هستند، باید دست از کارها بردارند و راه بیفتند توی شهرها و دهات و روستاها و کمک کنند.

 و اگر نکنند، فردا مسئول‌اند پیش خدا و اگر مسامحه کنند، فردا مسئول‌اند پیش خدا. مردم را دعوت کنند به دخالت در امور،  به انتخاب صحیح، شماها مبلغ اسلام هستید…

 آیت الله امام خامنه ای:

 به هر کسی می خواهی رأی بدهی بده اما جواب خدا را هم باید آماده کنی.

 اگر فردا خدا گفت: چرا به این رأی دادی؟ باید بگویی، این آدم دینداری بود، با تقوا بود،..خیانت نمی کرد،

  اینها را باید بگویی، اگر نگویی آنوقت شما با تمام خیانت‌هایش شریک هستی. حالا باید بگردی و فردی با این مشخصات پیدا کنی و به او رأی بدهی…

آیت الله خوشوقت ره:

اگر کسی را دارای صفات تشخیص دادید،وظیفه دارید. چون اگر معرّفی نکنید، مردم اشتباه رأی می‌دهند. چون خیلی‌ها به خصوص زن‌ها، به خصوص در روستاها و شهرستان‌های دور از پایتخت، غالباً این اشخاص را نمی‌شناسند.

 بعضی افراد گمراه در آن‌جا با تبلیغات و وعده‌ها مردم را گول می‌زنند. اگر می‌دانید چه کسی خوب است، باید معرّفی کنید. این وظیفه‌ی شماست.

 حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله:

 هر کس خود را بر قومی مقدم بدارد (پیشوایی آنها را بر عهده بگیرد) در حالی که بداند در بین آن ملت فاضل تر (و شایسته تر) از او (برای آن کار) وجود دارد، آن شخص به خدا و رسول و جمیع مسلمانان خیانت کرده است.

 حضرت علی علیه السلام:

 هر که به کردار عده ای راضی باشد، مانند کسی است که همراه آنان کار را انجام داده باشد و هر کس به کردار باطلی دست زند او را دو گناه باشد، گناه انجام آن و گناه راضی بودن به آن.

از رسول خدا خطبه ‏اي  رسيده است كه آن حضرت پس از سفارشي اكيد به نماز و اثر مداومت آن در پاك شدن از گناهان، فرمود: «اي مردم هيچ بنده ‏اي نيست جز آنكه ريسماني چند بر

[اعضاي] او گره خورده، پس چون ثلثي از شب گذشت فرشته‏ اي نزد وي مي ‏آيد و مي ‏گويد: برخيز خدا را ياد كن كه صبح نزديك شده است. اگر حركت كرده برخيزد و خدا را ياد كند يك

گره از گره ‏هاي او باز مي‏ شود و اگر به پا خيزد و وضو بگيرد و به نماز بايستد همه گره‏ ها گشوه مي‏ شود تا اينكه با چشمي شاد و روشن وارد صبح شود».

معلوم مي‏ شود گره ‏هاي روز را نماز شب باز مي‏ كند. امام حسن عسكري (عليه‏ السلام) مي‏ فرمايد:

«إن الوصول إلي الله سفر لا يُدرك إلا بامتطاء الليل، من لم يحسن أن يمنع لم يحسن أن يعطى»

سير الي الله و وصول به خداي سبحان سفري است مركوب راهوار آن، شب زنده‏ داري است، براي كسي كه مشتاق لقاي حق است بهترين وسيله، شب زنده‏ داري است.

همين بيان را به شكل ديگري امام صادق (عليه ‏السلام) از اميرالمؤمنين (سلام ‏الله‌عليه) نقل فرموده كه: «نبّهْ بالتفكر قلْبك، وجافِ عن النوم  جَنْبك، واتق الله ربّك»

با تفكر دلت را بيدار و آگاه كن و شب هنگام براي نماز شب برخيز و از خداي خويش بهراس. تفكر، دل را بيدار مي‏ كند چون گاهي خواب بر دل عارض مي‏ شود و انسان چيزي را درك نمي ‏كند. علي (عليه ‏السلام) مي‏ فرمايد: به خدا پناه مي ‏بريم از اين كه عقل بيارمد «نعوذ بالله من سبات العقل»

[حكمت عباداتْ - صفحه  116]

امام حسين (عليه ‏السلام) در نامه‏ اي به مردم كوفه نوشتند: «فإنّ السنّة قد أُميتت و إنّ البدعة قد أُحييت»

«سنّت رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) نابود شده و بدعت‏ها رواج يافته است». آن حضرت (عليه ‏السلام) با قيام خونين خويش احكام و حدود الهي را احيا، و نماز را اقامه كرد.

نماز گزاردن، به تنهايي براي زنده نگاه ‏داشتن دين بسنده نيست. نماز خواندن، يك تعبير نارساي عرفي است. مكتبي كه نماز را ستون دين مي‏ داند، دستورش نيز مطابق اين آموزه است. از اين‏رو، در آيات و روايات، همواره سخن از اقامه نماز است، نه خواندن آن؛ زيرا ستون برپا كردني است، نه خواندني. اگر نماز برپاداشته نشود، همه اجزاي دين فرو خواهد ريخت و اقامه نماز، به معرفت و خلوص و اداي آن در ابتداي وقت است. خصيصه عمود دين بودن نماز سبب شد تا در اذان و اقامه كه به مثابه دالان ورودي نماز است، با تعبير ويژه «حيّ علي الصلاة»، به نماز ترغيب شود و چنين تعبيري درباره عبادت‏هاي ديگر مانند روزه، حج… ديده نمي‏ شود.

اگر پدران و مادران، همواره نماز را در اوّل وقت بخوانند و به آن اهميت دهند، فرزندان نيز به نماز گرايش مي ‏يابند و نمازگزاران رياكاري كه «چون به خلوت مي‏ روند، آن كار ديگر مي‏كنند» ،نقش دين در زندگي آنان بسيار كمرنگ است. اينان تنها نماز مي‏ خوانند و هرگز آن را اقامه نمي‏ كنند؛ زيرا نمي‏ دانند كه مخاطب نمازشان خداست؛ خدايي كه پيش از انذار انسان از دوزخ، او را به شرم و حيا از خويش فرا مي‏خواند. در سوره «علق» كه در ابتداي بعثت نازل گرديده، چنين آمده است: آيا انسان گناهكار نمي‏داند كه خدا كردار او را مي‏ بيند؛ (أ لم يعلم بأنّ الله يري)

انسان نخست به حيا دعوت شده است تا در برابر نگاه خدا خويشتن را به گناه نيالايد و ترساندن از كيفر الهي در واپسين مرحله است؛ آنگاه كه هيچ تربيتي در انسان كارگر نمي‏ افتد؛ زيرا «آخر الدواء الكى».

قرآن كريم، افزون بر فرمان اقامه نماز، همگان را به اقامه اصل دين فرا مي‏خواند. اين دستور، اختصاصي به مسلمانان ندارد، بلكه به منزله فرهنگ جهاني دين الهي به شمار مي‏آيد و همه موحّدان را دربر مي‏گيرد؛ (شرع لكم من الدين ما وصّي به نوحاً و الّذي أوحينا إليك و ما وصّينا به إبراهيم و موسي و عيسي أن أقيموا الدّين و لا تتفرّقوا فيه كبر علي المشركين ما تدعوهم إليه الله يجتبي إليه من يشاء )

خلاصه آن‏كه:

1. آنچه در قلمرو تاريخ طبيعي است، محكوم دگرگوني و زوال است. 2. آنچه صبغه فراطبيعي دارد، مصون از فناست. 3. سند اين دو قضيّه در متن آن‏ها نهفته است؛ زيرا منطقه طبيعتْ صحنه جهش، حركت، برخورد و سرانجام، زوال است و ساحت فراطبيعتْ ميدان ثبات، تجرّد، دوام و خلود است؛ (ما عندكم ينفد و ما عند الله باقٍ)

چيزي كه براي وجه خداست از آسيب سيلان و حركت مصون است؛ (كلّ شي‏ءٍ هالك إلاّ وجهَه)